مدیریت پروژه چابک چیست؟

واژه‌ی چابک توصیفگر سرعت و قدرت پاسخ‌گویی هنگام مواجهه با رویدادهای داخلی و خارجی سازمان است. سازمان‌های چابک برای درک و پیش‌بینی تغییرات محیط کسب‌وکار طراحی‌شده و در این راستا به ساختاربندی خود می‌پردازند.

از عوامل اساسی که باعث ایجاد و ارتقای چابکی سازمان است می‌توان آگاهی، انعطاف‌پذیری و بهره‌وری را نام برد. تولید چابک راهی برای تغییر روش تولید، طراحی و ایجاد مدیریت و بازاریابی سازمان‌های بزرگ و کوچک است.

خاصه در مدیریت پروژه‌های سنتی فرض بر این است که تغییرات قابل پیش‌بینی هستند و ابزارها و فعالیت‌ها قابل‌درک می‌باشند، بنابراین دارای انعطاف‌پذیری ریسک کمی هستند. امروزه به دلیل تأثیر عوامل داخلی و خارجی بر روی محیط توسعه‌ی پروژه، مدیران از تفکر چابک با رویکرد سازگاری و انعطاف‌پذیری در پروژه‌های خود بهره می‌گیرند. یکی از مشکلات پروژه‌های چابک مشخص کردن مدیر پروژه می‌باشد. همچنین نقش مدیر پروژه در تفکر چابک و چگونگی کنترل ریسک در پروژه‌های چابک نیز از دیگر چالش‌های مطرح در این تحقیق است. در این مقاله با تجزیه‌وتحلیل متدولوژی‌های مدیریت پروژه، نقاط ضعف و قوت هر یک را ارزیابی کرده و نقش مدیر پروژه و کنترل ریسک در تفکر چابک را شرح داده‌ایم. درنهایت اسکرام را به‌عنوان یک چارچوب مناسب برای مدیریت پروژه پیشنهاد می‌کنیم.

قبل از اینکه چیزی به اسم نرم افزار یا کامپیوتر (به معنای امروزی) وجود داشته باشد شرکت ها و صنعت گرانی مانند فورد یا تویوتای ژاپن با چالش هایی در حوزه تولید محصولات مشتری پسند و با کیفیت مواجه بودند. شرکت هایی که سعی در کشف روش های تولید با هزینه پایین و با کیفیت بالا داشتند و از مشاورینی چون دمینگ در سال هایی مانند 1946 بهره جستند. یعنی از زمانی که بشر اقدام به تولید محصولی کرده است سعی کرده آن را با هزینه کم تولید نماید و در همین راستا به روشها و متدهایی دست یافته است که این روش ها بعدا توسط دیگر صنعت ها مورد استفاده قرار گرفته است.

حال در طی زمان صنعت گران روش ها و اسم های زیادی را به دنیا برای تولید محصولات با ارزش و با کیفیت و البته با هزینه کم معرفی کردند ، البته در این مابین روش هایی هم برای مدیریت منابع انسانی سازمان ها نیز معرفی می شد که چگونه نیروی کار را با انگیزه نگه داریم . زمانیکه کامپیوتر ها پای خود را به خانه ها و سازمانهای ما گشودند، شاهد به وجود آمدن صنعت جدیدی به نام صنعت توسعه نرم افزار بودیم. خروجی این صنعت همانند دیگر صنایع محصولاتی بودند. اما هر جا که محصولی وجود داشته باشد پای یک مشتری
در میان است و هر جا پای مشتری در میان باشد حق هم با او خواهد بود. بنابه به شیرین بودن )دلچسب و پر سود و میلیاردهایی همچون مایکروسافت ( این صنعت ، به زودی شاهد ورود نفرات زیادی در داخل این صنعت بودیم و نفرات زیاد معادل با تولید محصولات زیادی هم خواهد بود. اما آیا این محصولات به اندازه محصولات تویوتا با کیفیت بودند؟ آیا مشتریان این محصولات خوشحال بودند؟ آیا توسعه گران نرم افزار ها (همان کارگران کارخانه ها) از کار خود راضی بودند؟ و …

اما وضعیت نرم افزاری ها خرابتر از دیگر صنعت گران بود. زیرا نرم افزاری ها خودشان مشتری نرم افزارها و محصولات دیگران بودند و به نوعی این باعث به وجود آمدن سریع تکنولوژی های جدیدی می شد و نرم افزاری ها عملا مشتری را فراموش کرده بودند و غرق تکنولوژی های جدید شده بودند. و کیفیت هم که بسیار خراب . نرم افزار ها پر از باگ و خطا و مشتری ها هم کلافه و سردرگم. اما بالاخره روزی فرا رسید که صنعت نرم افزار هم حق را به مشتری داد. از اینرو افرادی اقدام به تحقیق در صنایع دیگر کردند (آنها چگونه کار می کنند ، تویوتا چگونه مشتریان خود را خوشحال نگه می دارند؟ مشتری وفادار، ولی چگونه؟ و …).

و بدینگونه شد که پس از جمع آوری متدهای تحول دیگر صنایع و بومی سازی آن در صنعت نرم افزار تفکر Agile به وجود آمد. تفکر Agile در سال 2001 توسط 17 نفر از متخصصین نرم افزار طی بیانیه چابک رسما مطرح شد و اکنون به عنوان یک الگوی موفق در سرتاسر جهان مورد استفاده قرار گرفته است.

به طور خلاصه در اجایل (Agile) یا تفکر چابک یک سری ارزش و اصول معرفی شده است که با به کار بستن آنها در محیط توسعه محصولات نرم افزاری می توان به نتایجی مانند محصولات کارآمد ، مشتری خوشحال ، نیروی کار با انگیزه دست یافت. اما مشکلی که وجود داشت این بود که اجایل در حد یک بیانیه یا تعریف بود و هیچ راه حل عملی برای آن مطرح نشده بود. در همین زمان متدهایی مطرح شدند (البته قبل از اجایل مطرح شده بودند) که اصول و ارزش های اجایل در آنها نهادینه شده بود.

متدولوژی Agile (اَجایل) مجموعه روشهایی است که باعث می شود تا نرم افزار تولید شده کاملا با نیازهای مشتریان مطابقت داشته باشد. در این روش محصول به صورت فاز بندی به مشتری تحویل داده می شود. در واقع مشتری با تیم پروژه کاملا در ارتباط است. یکی از روش های Agile، اسکرام می باشد که در آن تیم توسعه در بازه های زمانی مختلف با مشتری ملاقات کرده و یک خروجی از نرم افزار را به آنها تحویل داده و بازخورد را مشاهده میکند.

متدولوژی Agile در سالهایی بوجود آمد که شرکت های نرم افزاری در تولید محصول خود با شکست مواجه می شدند. علت این شکست برآورده نشدن نیازهای مشتریان بود. به عنوان مثال روی یک پروژه نرم افزاری زمان و انرژی گذاشته میشد ولی در هنگام تحویل آن، نیازهای مشتری را مرتفع نمی کرد.